مزایای جدید داروی ضد دیابت متفورمین

15 آوریل 2021- محققان دانشگاه کوماموتو (ژاپن) دریافتند که داروی ضد دیابت متفورمین بطور معنی داری بقای موش های مدل پاتولوژی بیماری مزمن کلیوی غیر دیابتی(ND-CKD) را بهبود می بخشد. متفورمین با بهبود شرایط پاتولوژیک این بیماری مانند جلوگیری از کاهش عملکرد کلیه و تخریب گلومرول ها، و کمک به کاهش التهاب و فیبروز به بقای طولانی تر این موشها کمک می کند. مکانیسم متفورمین با داروهای موجود که فقط علائم را درمان می کنند، مانند داروی فشار خون لوزارتان متفاوت است، بنابراین محققان معتقدند که ترکیبی از این داروها در دوز پایین بسیار مفید خواهد بود.

بیماری مزمن کلیوی(CKD) اصطلاحی کلی برای آسیب به کلیه ها است که از کاهش مداوم عملکرد کلیه به دلیل پروتئینوریا، التهاب کلیه یا فیبروز ناشی می شود. با پیشرفتCKD ، بیماران مجبور به انجام دیالیز می شوند و دیابت یکی از بزرگترین عوامل خطر آن است.CKD همچنین می تواند به دلیل عوامل مربوط به سبک زندگی مانند فشار خون بالا، ورزش ناکافی، سیگار کشیدن، هایپراوریسمی(بالا بودن اسید اوریک در ادرار) و جهش در ژن های مرتبط با کلیه رخ دهد. این نوع CKD،به عنوان بیماری مزمن کلیوی غیر دیابتی(ND-CKD) طبقه بندی می شود و گزینه های درمانی محدودی دارد.

سندرم آلپورت، که یک بیماری کلیوی ارثی است در گروهبیماری مزمن کلیوی غیر دیابتی قرار می گیرد. در سندرم آلپورت، ناهنجاری در کلاژن نوع 4، که تشکیل دهنده غشای مسئول فیلتراسیون ادرار در کلیه است، باعث فیلتراسیون غیر طبیعی گلومرولی می شود که منجر به از دست رفتن مزمن عملکرد کلیه ها می گردد. این یک بیماری جدی است که در نهایت به مرحله نهایی نارسایی کلیوی و نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه می رسد. همانند بیماری کلیوی دیابتی وND-CKD ، سندرم آلپورت در حال حاضر با حفظ عملکرد کلیه با استفاده از داروهای کاهنده فشار خون درمان می شود، اما سرنوشت نهایی این بیماران، مرحله نهایی نارسایی کلیوی است. بنابراین، یک داروی جدید که به اندازه کافی موثر و بی خطر باشد تا بتواند برای مدت زمان طولانی برای بیماران تجویز شود، مورد نیاز است.

متفورمین به عنوان درمانی برای دیابت نوع 2 استفاده می شود، زیرا حساسیت به انسولین را بهبود می بخشد. این یک داروی ارزان و بی خطر است که سالها توسط بیماران دیابتی استفاده می شود. جالب است بدانید که متفورمین به دلیل مکانیسم عملکرد خود، در برابر بسیاری از بیماری های مرتبط با التهاب و فیبروز تاثیر محافظتی دارد و تاثیر آن در بهبود پاتولوژی کلیه در بیماری کلیوی دیابتی شناخته شده است. با این حال، تاکنون مشخص نبود که آیا متفورمین همچنین اثر محافظتی بربیماری کلیوی غیر دیابتی- که به دلیل دیابت ایجاد نمی شود-، دارد یا خیر.

محققان مدل موش سندرم آلپورت را برای آزمایش هایND-CKD خود انتخاب کردند و برای شناسایی اهداف درمانی جدید مبتنی بر مکانیسم های بیماری زا تلاش نمودند. آنها روی داروهایی که به طور سنتی برای بیمارانCKD استفاده می شوند: متفورمین و لوزارتان( که با کاهش فشار خون و مهار پروتئینوری ناشی از افزایش فیلتراسیون گلومرولی، کار می کند)، تمرکز کردند.

تجویز متفورمین یا لوزارتان به موش های مدلND-CKD به طور قابل توجهی پروتئینوریا و کراتینین سرم را که شاخص هایCKD هستند، کاهش داد. التهاب و فیبروز نیز که عملکرد کلیه را کاهش می دهند، به طور قابل توجهی بهبود یافتند. علاوه بر این، مشخص شد که متفورمین دارای اثر محافظتی نفرونی(nephroprotective) مشابه با لوزارتان است.

نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل بیان دقیق ژن نشان داد که پاتولوژی کلیوی مدل موشND-CKD ، در اثر بیان غیر طبیعی ژن های مرتبط با پودوسیتهای سلول اپیتلیال گلومرولی (سلول های مسئول فیلتراسیون کلیه) و ژن های درگیر در متابولیسم داخل سلولی ایجاد شده است. جالب اینجاست که بهبود ناشی از لوزارتان محدود به ژنهای درگیر در ناهنجاریهای پودوسیت ها بود. از طرف دیگر، متفورمین بیان ژنهای مربوط به ناهنجاریهای پودوسیت و ژنهایی که به متابولیسم داخل سلولی مربوط می شوند را بهبود بخشید. به عبارت دیگر، متفورمین به وضوح هدف متفاوتی را نسبت به لوزارتان- همچنین ناهنجاریهای متابولیکی داخل سلول را هدف قرار می دهد- دارد.

سرانجام، آنها دریافتند که تجویز متفورمین و لوزارتان با دوز کم برای مدل موشND-CKD (سندرم آلپورت) سبب بقای موشها برای مدت به مراتب طولانی تری می شود. محققان همچنین دریافتند که استفاده از دوزهایی از متفورمین به تنهایی موثر نیست، ترکیبی از متفورمین و لوزارتان به طور قابل توجهی بقای موش ها را طولانی تر می کند. به زبان ساده، این مطالعه نشان داد که ترکیب مناسبی از این دو دارو می تواند به طور موثری مدل موشND-CKD (سندرم آلپورت) را درمان کند.

این مطالعه نشان داد که ممکن است بتوان با کمک داروی متفورمین،- که یک داروی دیابتی اثبات شده و ارزان قیمت است- پیشرفت پاتولوژی کلیه در ND-CKD، از جمله سندرم آلپورت را به تأخیر انداخت. متفورمین در حال حاضر برای استفاده ی بیماران دیابتی در دسترس است، اما برای بیماران غیر دیابتی این دارو در نظر گرفته نشده است.

پروفسور Hirofumi Kai، مجری این تحقیق، گفت: به نظر می رسد که متفورمین برای بیماران کلیوی دیابتی و غیر دیابتی، اثرات درمانی دارد. با این حال، متفورمین در بیماران با اختلال عملکرد کلیوی شدید (eGFR <30) به دلیل ایجاد لاکتیک اسیدوز به عنوان یک عارضه جانبی، منع مصرف دارد و باید با احتیاط برای بیماران دارای اختلال عملکرد کلیوی خفیف تا متوسط تجویز شود.

این تحقیق نشان داد که ترکیب مناسبی از متفورمین و لوزارتان به طور قابل توجهی پاتولوژی کلیه و بقای طولانی مدت را در یک مدل موش ND-CKD، بهبود می بخشد. این نشان می دهد که داروی ارزان قیمت متفورمین می تواند به داروی ارزان قیمت جدیدی برای بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیوی تبدیل شود.

منبع:

Scientific Reports, 2021; 11 (1) DOI: 10.1038/s41598-021-86109-1

www.sciencedaily.com/releases/2021/04/210415142822.htm